طراحي قالي در ورطه فراموشي
خريدار قالي
ايسنا/خراسان رضوي صنعت فرش ايران كه نمادي از فرهنگ خاص زندگي مردم اين مرز و بوم است، نمونه‌هاي درخشان آن در ايران و كشورهاي خارجي كم نيست و نشانگر سال‌ها تجربه و كمال تدريجي اين هنر در طول تاريخ است.
هر فرش و نقوش زيباي آن و رنگ‌هاي طبيعي به كار رفته در قالي‌هاي دستباف به راحتي به دست نيامده كه به دليل بي‌تفاوتي چراغ اين هنر هر روز كم سوتر از قبل شود.
يكي از مراحل توليد فرش زيبا و برخورداري از نقوشي دل انگيز طرح و نقشه آن است كه شهر كاشمر همان طور كه به لحاظ داشتن دارهاي قالي فراوان برجسته بوده در زمينه ارائه طرح و نقشه نيز هنرمندان زيادي از عمر خود را در اين كار صرف كرده‌اند.
احمد شجاعي يكي از طراحان به‌نام منطقه كاشمر در زمينه نقشه كشي قالي كه فعاليت خود را از دهه ۵۰ آغاز كرده است، همزمان كه طراحي و نقشه كشي قالي را انجام مي‌داده توليد فرش دستباف را نيز آغاز نموده تا نقش‌هاي روي كاغذ را به زيبايي در بافت قالي مشاهده كند.
وي در گفت‌وگو با ايسنا بيان كرد: به لطف خدا و با علاقه زياد توانستم اين طرح‌ها را ايجاد كنم در دوران تحصيل به داروسازي علاقه فراواني داشتم اما علاقه‌ام به صنعت فرش باعث شد طراحي و نقشه كشي را به طوري كار كنم كه جزء افراد نوآور و و پديدآورنده نقش‌هاي جديد باشم.
اين هنرمند با بيان اينكه به هنر طراحي بايد عشق ورزي و به آن علاقه خاصي داشته باشي ادامه مي‌دهد؛ طي سال‌هاي ۵۱ تا ۵۷ طراحي فرش را زير نظر محمد علي صدوقي فرا گرفتم و براي كسب موفقيت بيشتر در سال ۶۹ با سفر به تبريز از محضر استاد نديم همداني كسب فيض كردم.
شجاعي كه به اعتقاد خودش هيچ كدام از طرح‌هايش شبيه ديگري نيست، افزود: همواره اصل خلاقيت و نوآوري را در طراحي خود مد نظر داشته‌ام و همين منجر به برجسته شدن طرح‌هايم در استان است.
شجايي كه تجربه‌اي چندين ساله از ايجاد طرح قالي با دود سماور و دود بخاري در كارنامه خود دارد، اظهار كرد: در كنار طراحي و نقاشي قالي به بافت انواع قالي به اشكال مختلف هندسي، دايره، هشت ضلعي و بيضي در سايزهاي كوچك و بزرگ پرداخته است.
طراحي قالي در ورطه فراموشي
عكس از آرشيو
وي علت موفقيت‌ش را در عدم كپي‌برداري از نقشه‌هاي بزرگان كشور دانست و تصريح كرد: در هيچ جاي كشور نمونه‌هايي شبيه طرح‌هايش وجود ندارد و طرح‌ها مربوط به منطقه خراسان است.
اين طراح قالي با بيان اينكه از طرح‌هايش پنج تا ۶ قالي بيشتر نبافته است، افزود: در گذشته چون رابطه طراحان با يكديگر كمتر بوده خلاقيت كمتري داشتند، هر چند طرح‌هاي آن بزرگان براي ما الگو و ميراث ماندگار است اما براي مسئولان بي‌اهميت بوده و فقط اقشار خاصي علاقه و نگهداري ميراث گذشتگان را دارند.
وي وجود طرح هاي فانتزي در اين زمان را نا هم‌خوان با فرهنگ كشورمان دانست و اظهار كرد: كساني كه با فرش دوست هستند مي‌توانند با روح و روان فرش و فرهنگ اصيل ايراني ارتباط برقرار كنند لذا بايد تلاش كنند اين فرهنگ باقي بماند.
شجاعي با بيان اينكه اين هنر سختي‌هاي خاص خودش را دارد، تصريح كرد: باوجود اينكه تاكنون شاگردان بسياري تربيت كرده‌ام اما تعدادي اندكي از آن‌ها اين كار را ادامه داده‌اند.
وي كه در حال حاضر سفارش‌هاي بسياري براي بافت قالي دارد كه در نوبت هستند، توانسته بهترين قالي ريز بافت جهان نقشه منظومه شمسي را با بهترين بافت از خود به يادگار بگذارد كه در موزه تهران از آن نگهداري مي‌شود.
اين طراح قالي عنوان كرد: بي‌تفاوتي مسئولان به اين هنر موجب شده با توجه به اينكه بسياري از قاليبافان و نقشه‌كشان پا به سن مي‌گذارند، تعداد كمي كار آن‌ها را ادامه دهند.
وي با انتقاد از اينكه هيچ گونه تبليغي براي هنر قاليبافي و نقشه‌كشي در كشور صورت نمي‌گيرد، اظهار كرد: اگر به همين منوال پيش برويم فرهنگ فرش‌بافي ۲۷۰۰ ساله اين منطقه تا چند سال آينده به فراموشي سپرده مي‌شود.
شجاعي وجود كارخانجات توليد فرش ماشيني را در كمرنگ شدن اين فعاليت در كشور موثر دانست و گفت: متاسفانه ايرانيان از تمدن و فرهنگ خودشان كه فرش دستباف است در منازل‌شان استقبال نمي‌كنند تا براي فرزندان خود يادگار به جاي بگذارند.
وي از افراد با تجربه در صنعت فرش مي‌خواهد تا ميدان را براي كشورهاي خارجي خالي نكنند، زيرا هنوز هم مي‌توانيم حرف اول را در زمينه نخ، پشم، رنگ، طرح و بافت قالي در جهان بزنيم، لذا اگر حمايت شويم هنرمندان فراواني در اين عرصه پاي كار هستند.
اين هنرمند با بيان اينكه تجار افغانستان و انگلستان براي توليد فرش در آن كشورها و استفاده از طرح هايش در آن مناطق از وي دعوت كرده‌اند، عنوان كرد: در حال حاضر سختي‌هاي فراواني را تحمل مي‌كنم ولي خاك كشورم را به دنياي پول خارجي‌ها نمي‌فروشم.
طراحي قالي در ورطه فراموشي
عكس از آرشيو
شجاعي معتقد است؛ جوانان ايران اگر بخواهند مي‌توانند فرهنگ ۲۷۰۰ ساله هنر قاليبافي كشورمان را دوباره زنده كنند.
وي هزينه بالاي ثبت طرح‌هايش را از جمله مشكلات پيش روي هنر خود دانست و گفت: متاسفانه بعد از چندين سال متوجه شدم كه از طرح‌ها و نقشه‌هاي من كپي برداري شده و مورد استفاده قالي بافي در شهرهاي ديگر قرار گرفته است.
او كه در طراحي نقشه طي ۱۰ سال در استان خراسان مقام اول را كسب نموده و توانسته چندين سال در كشور مقام دوم طراحي را نيز كسب كند، افزود: اكنون توليد فرش و طراحي نقشه‌هاي قالي را به سفارش افراد انجام مي‌دهم و تاكنون توانسته‌ام بيش از ۸۰۰ طرح متفاوت در اندازه‌هاي بزرگ و كوچك براي بافت قالي ارائه دهم.
وي با بيان اينكه نبايد گذاشت به راحتي اين هنر از بين برود، عنوان كرد: با راه‌اندازي سامانه اطلاعات جامع براي قالي كشورمان در خصوص ميزان توليد، نوع، رنگ، اندازه و نقشه مي‌توان به راحتي نياز تجار خارجي را برآورده كرد البته اگر دولتمردان توجه ويژه به اين بخش داشته باشند.
بازدید:
